De afgelopen eeuw heeft de medische wetenschap grote successen geboekt met name als het gaat om technologische- en crisis- geneeskunde. Echter zeer veel en vooral chronische, degeneratieve ziekten zijn toegenomen in aantal en frequentie van voorkomen en de huidige wetenschap staat nog steeds machteloos tegenover klachten als arthritis, arthrose, oververmoeidheid , allergieën, hartziekten, kanker, multiple sclerose en psychogene aandoeningen.

Een van die aspecten die tot op heden over het hoofd wordt gezien is de relatie tussen de toename van dergelijke klachten en het sinds vorige eeuw in gebruik nemen van amalgaam als dentaal vulmateriaal voor de conservering van tanden en kiezen (Brekelmans). Amalgaam bestaat uit een mengsel van kwik met slijpsel van enkele metalen zoals zilver, tin, koper en zink. Destijds merkte men al snel dat het goede eigenschappen bezit. Het is bestand tegen de enorme druk die in de kiezen ontstaat bij kauwen en tegen de temperatuurswisselingen in de mond. Daarbij komt dat het eenvoudig te verwerken is en vooral niet duur.

Kort na de introductie van amalgaam is ook de strijd reeds begonnen tegen het gebruik ervan. Dit vanwege de beweerde negatieve invloed op de gezondheid van patiënten. Uit het grote literatuuraanbod dat ons ter beschikking staat blijkt telkens dat amalgaam toch minder onschuldig is dan wordt beweerd. In dit verband lijkt het juist om kort aan te geven welke factoren debet zijn aan de huidige amalgaamproblematiek, welke kan worden verdeeld in een galvanisch, toxisch en allergisch probleem.

Galvanisch (elektro-chemisch) probleem

Amalgaam als metaallegering in de mond kan een elektrische stroom produceren. Er zijn grofweg twee manieren waardoor op een amalgaamoppervlak stroom kan ontstaan. De eerste mogelijkheid is volgens het principe van de bimetaalaccu Hier vindt een reactie plaats tussen metalen in een oplosmiddel, in dit geval het speeksel, waardoor een stroom loopt en ionen vrijkomen.

Daar elke amalgaamvulling een groot aantal accucellen bevat is het mogelijk met gevoelige apparatuur zowel negatieve als positieve ladingen te meten aan het oppervlak van elke vulling. Tussen verschillende vullingen onderling zijn metingen mogelijk, zo ook metingen tussen amalgaam en andere materialen zoals bijvoorbeeld tussen goud en amalgaam. Ten tweede is bekend dat stroom niet alleen een beweging van elektronen is maar ook van ionen zoals kwik, tin, koper etc.

In werkelijkheid vloeit er niet alleen een belastingsstroom maar tevens vloeit er in het amalgaam zelf ook een stroom om het potentiaalverschil binnen het vulmateriaal gelijk te houden. Men noemt dit een nivelleringsstroom. De daarbij vrijkomende kwik- ionen worden versleept via het dentine of slijmvlies en zullen het totale organisme belasten.

Toxisch probleem

Kwik is een zeer giftig, zilverachtig en vloeibaar metaal dat bij kamertemperatuur geleidelijk verdampt, waardoor kwikdampen vrij kunnen komen. Er zijn vele kwikverbindingen bekend, o.a. methyl- en ethylkwik, kwikdamp en kwikzouten en organische kwikverbindingen. Chronische vergiftiging door kleine hoeveelheden kwik noemt men micro-mercuralisatie.
Dit proces vindt plaats bij het vrijkomen van kwik uit dentaal amalgaam.

Buiten het vrijkomen van kwikionen door het galvanisch effect alsmede de opslag ervan in het mesenchymale- en parenchymale weefsel is er ook sprake van een mate van inademing van kwikdampen. Onderzoek heeft uitgewezen dat het poetsen van amalgaamvullingen met een zachte tandenborstel en normale tandpasta, reeds na een minuut een verhoging van de kwikdamp in uitgeademde lucht geeft die gemiddeld 2,6 maal hoger ligt dan voor men begon met het poetsen van de tanden.

Voorts is bekend dat wanneer men vullingen in de mond heeft en 10 minuten op kauwgum kauwt de waarden gemiddeld 15 maal hoger liggen dan voor het kauwen. Bij het drinken van hete en zure dranken geldt dit ook. Al deze stijgingen waren duidelijk gerelateerd aan de hoeveelheid vulmateriaal, de kwikzilverdepots in het lichaam correleren dan ook met het aantal amalgaamvullingen.

Bij proefpersonen zonder amalgaamvullingen bleek er geen stijging plaats te vinden in de uitgeademde lucht. (Birkmayer; Daunderer; Reschenhofer; et al.). Subsymptomatische belasting Het probleem van de sub-symptomatische zware metalenbelasting welke meestal niet als klinisch relevant wordt aangeduid, is zeer complex en daarbij ook nog afhankelijk van onder meer de duur en intensiteit van de belasting; depotlocaties; storingen in de ontgiftings- en uitscheidingsmechanismen die het gevolg zijn van dergelijke belastingen.

In het bijzonder bij kwikzilver is het noodzakelijk rekening te houden met het onderscheid tussen mercuri- en mercuro- verbindingen, die respectievelijk hoofdzakelijk allergiserend of hoofdzakelijk toxisch werken. Zware metalen werken in het organisme als antagonisten en competitief met co-factoren van verschillende enzymatische reacties zoals Zn, Fe, Cu en Mn. De toxinen gaan anti-enzymatisch werken waardoor de fysiologische co-enzymen-functies worden geblokkeerd. De immuniteit komt hierdoor in het geding.